Port of Zwolle smeedt coalities om ambities te realiseren

Samenwerken en verbinden zijn nodig om de ambities van Port of Zwolle te verwezenlijken. Dat betekent dat je elkaar dingen moet gunnen en dat je onderwerpen integraal moet aanpakken, legt directiesecretaris Rob Oostermeijer uit. “Je moet elkaars belangen kennen en erkennen.”

Het gezamenlijke havenbedrijf van de gemeenten Zwolle, Meppel en Kampen heeft flinke groeiambities, om zo de brede welvaart in de regio te versterken. Bereikbaarheid van het havengebied is daarin essentieel.

Cruciaal

Oostermeijer: “De verbreding van de sluis bij Kornwerderzand is cruciaal, omdat het de positie van Port of Zwolle als binnenlandse zeehaven maakt. Daarvoor moet ook de vaargeul IJsselmeer-Meppel verdiept worden. De havens zelf moeten hun infra op orde brengen richting de toekomst. Ook de eventuele komst van een spoorterminal om de achterlandverbindingen te verbeteren, hoort hierbij.” Oostermeijer is blij dat er vanuit de samenwerking en verbinding een heuse coalition of the willing is gevormd van ondernemers die voor wat betreft de spoorterminal willen meedenken en meedoen om de ambities te realiseren.

“Daarnaast leggen we ook de verbinding met gemeenten, provincies en ondernemers en brancheorganisaties. Samenwerken blijft de basis voor een goede toekomst.”

Binnenlandse zeehaven

Er ligt een bestuurlijk akkoord om de sluis bij Kornwerderzand te verbreden, maar wanneer de schop daadwerkelijk de zeebodem ingaat, is nog niet helemaal zeker. Oostermeijer hoopt op 2028. “Die eerste schop is belangrijk, want het betekent dat we dan zijn gestart. Het verbreden van de sluis is niet alleen belangrijk voor de economische toegevoegde waarde van Noord-Nederland. Heel Nederland wacht erop. Met Port of Zwolle als binnenlandse zeehaven ondersteunen we de ambitie van de regio en we ontlasten de havens van Rotterdam en Amsterdam die te maken hebben met congestieproblemen.”

Het havenbedrijf Port of Zwolle onderzoekt daarnaast of een nieuwe transportcorridor (North/North East) van Rotterdam via Zwolle richting Hamburg, Bremen en Scandinavië haalbaar is, als aanvulling op de iets zuidelijker gelegen North Sea Baltic Corridor. Oostermeijer: “Ook hiervoor is (inter)nationale samenwerking en verbinding noodzakelijk. Dat aanjagen zie ik toch wel mede als onze taak.”

Breder kijken

De regioambitie om de vierde economische regio te worden, betekent ook dat er ruimte nodig is. Onderzoekers van ruimtelijk advies- en onderzoeksbureau Stec-groep geven aan dat tot aan 2050 zeker 100-150 hectare nodig is om de verschillende ambities te realiseren. Daar komt nog bij dat de drie havens een centrale rol spelen in de circulaire economie en de energietransitie, die beide ook veel ruimte nodig hebben. Oostermeijer: “Ruimte is lastig in Nederland en ‘natte’ ruimte zeker. We hebben Arcadis ingeschakeld om te onderzoeken waar we ruimte kunnen vinden. Waar we nog wat kunnen winnen, is het intensiveren van het ruimtegebruik binnen de bestaande haventerreinen. Maar dan heb je het over tien tot twaalf procent binnen de bestaande contouren en dan ook nog met de nodige beperkingen. We moeten dus breder kijken dan onze Port of Zwolle-havens en samenwerkingen in de regio zoeken. De Kornwerderzandsluis is daarin een verbinder en katalysator. De beoogde spoorterminal trouwens ook.” Een robuust infranetwerk is hoe dan ook noodzakelijk. Dat bewerkstelligen is geen eenvoudige opgave vanwege bijvoorbeeld de benodigde investeringen, infrafinanciering en de stikstofdiscussie. “Daarom doen we ook dat onderzoek om het hele plaatje inzichtelijk te maken zodat iedere belanghebbende zich bewust is van de situatie.”

Energietransitie en circulaire economie

CEO Jeroen Van den Ende: “De ruimte is beperkt en we moeten samen de juiste keuzes maken richting de toekomst. Daarvoor moeten we alle partijen meenemen in het complete verhaal: de eigen ambities, de beperkingen die er nu eenmaal zijn én de kansen voor de regio.” Hij noemt de energietransitie als één van de grote opgaves. “De binnenhavens spelen daarin een belangrijke rol. Als aanvoerlijn van windturbines en biobrandstoffen, als locatie voor elektrolysers voor waterstofproductie, et cetera. En de circulaire economie brengt grote vervoersstromen met zich mee. Denk aan onder meer staal, hout en beton. Dat vraagt allemaal om ruimte.” De regio Zwolle is een groeiregio en dat betekent dat er meer woningen moeten komen. “Maar die wil je niet te dicht bij de binnenhavens hebben”, zegt Oostermeijer. “Dat is het opzoeken van problemen. Daar moeten we dus alert op zijn richting de gemeente.” Van den Ende: “Port of Zwolle is populair als vestigingsgebied, omdat mede vanwege voldoende diepgang de bevaarbaarheid van de IJssel groot is. Onze uitdaging is om de beschikbare ruimte zo goed mogelijk te verdelen. Daarbij is het zaak om bij nieuwe bedrijvigheidbeter dan voorheen te kijken wat de toegevoegde waarde is voor de regio.” Oostermeijer: “Je moet steeds scherper sturen op de keuzes die je maakt. Je wilt ketens van bedrijven die elkaar versterken. Die integrale aanpak is daarin belangrijk."

Elkaar aanvullen

Vanuit de samenwerking vullen partijen elkaar aan en kun je kijken naar een bredere funding om de ambities waar te maken, vertelt Oostermeijer. Dankzij de toekenning van de nieuwe Regio Deal van de Rijksoverheid kunnen we binnen de Regio Zwolle gaan kijken hoe we het ecosysteem binnen Port of Zwolle kunnen versterken. Daarnaast zetten we vanuit Port of Zwolle in op het aanvragen van middelen vanuit Brussel. Daartoe hebben we wederom met partners. Afgelopen januari is een aanvraag de deur uitgedaan in het kader van Connecting Europe Facility (CEF), een funding programma van de EU. Port of Zwolle wil deze EU-gelden gebruiken voor onderzoek naar het uitbreiden van de infrastructuur. Oostermeijer: “De aanvraag werd door een twintigtal organisaties medeondertekend, waaronder de havens van Amsterdam, Rotterdam, Skagen en Antwerpen, de Erasmus Universiteit en verschillende brancheorganisaties. Dat zegt wel iets.” Of de aanvraag wordt toegekend is overigens nog onzeker. In het kader van de (inter)nationale samenwerkingen en het verduurzamen van de binnenvaart participeert Port of Zwolle ook in Interreg-projecten van de EU (o.a. Interreg North Sea – REDII Ports). Eerder werd dankzij zo’n project walstroom gerealiseerd. Nu loopt er een project waarin Port of Zwolle samen met Sunoil onderzoekt wat de mogelijkheden zijn van het bijmengen van biodiesel bij schepen die de haven aandoen.

Havenmanifest

Om uiting te geven aan de samenwerking en verbondenheid tussen alle stakeholders stelt Port of Zwolle momenteel een Havenmanifest op. Onderwerpen als duurzaamheid, ecologie en economie, klimaatadaptie en bereikbaarheid komen hierin aan de orde. Het is de bedoeling het manifest op het aanstaande havendiner in Zwolle te presenteren. Oostermeijer: “Het havenmanifest is een verbindende verklaring om met elkaar en met oog voor ieders belangen de genoemde doelen na te streven. Daar vragen we medewerking voor.”

Bezoek van de koning

Zijne Majesteit koning Willem-Alexander bracht 17 januari een bezoek aan Port of Zwolle in Meppel. De koning raakte geïnteresseerd in het Overijsselse/ Drentse havenbedrijf vanwege de goedlopende samenwerking tussen ondernemers, overheden en onderwijs, legt Van den Ende uit. “Samenwerken zit diep in het DNA van Port of Zwolle. Wij vinden dat inmiddels normaal en we noemen dat zelf ‘grensontkennend werken’. Maar uit de reacties bleek dat dat nog niet zo vanzelfsprekend is voor de rest van Nederland. Het was een hele eer dat hij ons exclusief bezocht en ik had de indruk dat de koning het heel interessant vond. De koning was goed op de hoogte en toonde veel interesse, ook in de studenten die optraden als woordvoerder bij de bedrijfsbezoeken.”

Dankzij de onlangs afgelopen Regio Deal kon Port of Zwolle laten onderzoeken hoe het de aangesloten havens kan vergoenen en circulair maken. Dat leverde een uitgebreid rapport op met veel data, vertelt van den Ende. “We weten nu goed wat we hiervoor moeten doen. Bijvoorbeeld het ‘herpakken’ van de haven om ruimte te winnen, zoals al eerder genoemd. Maar ook dat er eerst meer ruimte nodig is, maar dat dat na verloop van tijd, als zaken lean en mean worden, wellicht vermindert. Of dat niet ieder bedrijf een eigen kade nodig heeft. De conclusie is dat niets doen geen optie is. Het is een geslaagd rapport dat nu door andere havens wordt gebruikt als blauwdruk.” Oostermeijer, tot slot. “Al met al hebben we te maken met veel ambities en ook veel uitdagingen. Dat betekent dat we nog meer en nog beter moeten samenwerken om onze doelen te behalen.”