Binnenvaart kan in 2024 varen op waterstof uit Kampen

Binnen twee jaar kan er vanuit de Zuiderzeehaven in Kampen worden gevaren op groene waterstof. Een breed samenwerkingsverband werkt hier aan een uniek waterstofproject waarin alle elementen in de keten zijn vertegenwoordigd: van binnenvaartschip tot havenbedrijf, en van rederij tot de energieleverancier die de groene elektriciteit levert.

De eerste gebruiker van de groene brandstof uit Kampen is alvast bekend. Binnenvaartschip ‘Sendo Liner’ pendelt in een vaste lijndienst tussen Westerbroek in Groningen en Rotterdam. Het schip is 110 meter lang, 11,40 meter breed en heeft een capaciteit van 164 teu. De ‘Sendo Liner’ is ontwikkeld vanuit een samenwerking tussen scheepsbouwer Sendo Shipping en de logistieke onderneming MCS. MCS is tevens aandeelhouder van de IJDT-terminal waar straks de waterstoffabriek moet komen. Het binnenvaartschip vaart nu gedeeltelijk elektrisch. Hierdoor bespaart het ongeveer 40% brandstof in vergelijking met schepen met een traditionele motor. De motor kan in een handomdraai modulair worden omgebouwd, zodat het schip op waterstof kan varen. De ‘Sendo Liner’ heeft zo’n 50 ton waterstof per jaar nodig om emissievrij te pendelen tussen Rotterdam en het noorden.

Lokaal en groen

En dat kan vanaf 2024, als het waterstofproject in de Zuiderzeehaven in Kampen helemaal rond is. Het project omvat de lokale productie van groene waterstof door een fabriek die in de IJDT-terminal moet komen. Het project is een initiatief van rederij MCS, energieleverancier IJsseldelta Wind b.v., Sendo Shipping, projectontwikkelaar Milo en havenbedrijf Port of Zwolle. Ook ondersteunen de provincies Overijssel en Drenthe dit initiatief en dragen ze bij aan de financiering. De uitvoering wordt gedaan door Hysolar Innovatie & Advies. Projectleider Duijn verwacht na de vergunningsaanvraag en -verstrekking in 2024 echt operationeel te zijn. Vanaf de IJDT-terminal kunnen dan binnenvaartschepen als de ‘Sendo Liner’ bunkeren.

Puzzelstukjes

‘Wat er nu gebeurt in Kampen is echt uniek vanwege de aansluiting tussen die verschillende partners,’ benadrukt Duijn. Op de daadwerkelijke bouw na, zijn veel puzzelstukjes van dit waterstofproject dankzij die partners al gelegd, zoals de afname door de binnenvaart, maar bijvoorbeeld ook de groene elektriciteitsvoorziening. Deze komt van windturbines en zonnepanelen van IJsseldelta Wind b.v.. Duijn: ‘Zij leveren de opgewekte groene stroom nu aan het net, maar lopen tegen netcongestie aan. Dat verergert als er extra turbines bijkomen, maar met dit project kan de elektriciteit worden omgezet in groene waterstof.’ De groene waterstof is in de eerste plaats bedoeld als brandstof voor de binnenvaart. Daarnaast zal het beschikbaar zijn voor wegtransport, met name voor vrachtvervoer. ‘Om een gezonde business case te creëren, maken we de basis zo breed mogelijk. Immers moet ook wegtransport groener worden. Zo wordt de kans van slagen van ons project zo groot mogelijk’, zegt de projectleider. Er is ook een samenwerking met Deltawonen om huizenblokken van groene energie te voorzien. Duijn: ‘We kijken naar een aansluiting op de Backbone, een landelijk waterstofnetwerk, zodat alle geproduceerde waterstof een bestemming krijgt en er leveringszekerheid is.’ In Kampen moet een electrolyser komen van tussen de 2 en 5 MW, die jaarlijks tussen de 250 tot 1500 ton waterstof gaat produceren.

Waterstofnetwerk

Niet alleen in Kampen wordt gekeken naar de bouw van electrolysers, ook in Zwolle en Lelystad lopen projecten waarbij logistieke bedrijven betrokken zijn. ‘In de regio ontstaat zo een netwerk’, legt Duijn uit. ‘En dat is ontzettend belangrijk voor de energietransitie. We nemen hier het voortouw om zo het kip-ei dilemma te doorbreken; zonder productie van waterstof komen er geen gebruikers, maar zonder gebruikers wordt er ook niet aan productie gewerkt. Leveringszekerheid is belangrijk, dat geldt zeker voor de logistieke sector. Dit waterstofproject in de Zuiderzeehaven zorgt voor die zekerheid.’ Jeroen van den Ende, CEO Port of Zwolle, zegt hierover: ‘Onze gedachte is om een corridor te helpen ontwikkelen zodanig dat schepen over de diverse trajecten van Midden- naar Noord-Nederland van groene waterstof kunnen worden voorzien.’ Volgens Duijn zijn er landelijk meer dan 150 initiatieven voor de productie van waterstof. ‘Maar het unieke van dit project is dat de gehele keten, van productie tot eindgebruiker, actief vertegenwoordigd is.’