Transporteurs elektrificeren tegen de stroomschaarste in

“De krapte dwingt je om vindingrijk te zijn”, zegt projectmanager energie Erik-Jan Termaten van Sligro Food Group. Die horecagroothandel is een van de bedrijven die volop bezig is met het elektrificeren van zijn transportactiviteiten, ondanks de schaarste aan stroom vanuit het net. Door zelf stroom op te wekken, slim om te gaan met de beschikbare laadcapaciteit en te investeren in batterijen, proberen de koplopers in de sector de netcongestie het hoofd te bieden.

“Er moet een versnelling komen in de komende jaren. In 2030 mag je de zero-emissiezones in de steden alleen met zero-emissie vrachtwagens in”, zegt beleidsadviseur duurzaamheid Rob Aarse van TLN. “Daarvoor zijn dan minstens 15.000 van die trucks nodig. Dat is zeker vijftien keer het huidige aantal.”

Een pittige uitdaging, die wordt bemoeilijkt door het overvolle Nederlandse elektriciteitsnet. Aarse: “Vooral transportbedrijven die hun werk in die zero-emissie zones hebben, lopen al snel tegen capaciteitsproblemen aan. Zij moeten de komende jaren overstappen naar elektrische trucks terwijl de vereiste aansluiting nog jaren kan duren.”

Naar verwachting zijn de grootste problemen met het elektriciteitsnet rond 2030 achter de rug. “Netbeheerders werken er momenteel keihard aan om het net uit te breiden en aan te passen op de toekomstige vraag. Maar dat kost tijd. De komende vijf jaar wordt het daarom moeilijk voor transportondernemers om de vereiste stappen te zetten bij de elektrificatie van hun wagenpark.”

Tijdelijke oplossingen

Elektrificeren wordt dus moeilijk in de komende jaren, aldus Aarse, maar niet onmogelijk. “Nee, dat niet en daar is samenwerking en goed ondernemerschap voor nodig. Er zijn tijdens de verbouwing van het Nederlandse elektriciteitsnet verschillende tijdelijke oplossingen mogelijk. Bijvoorbeeld door te laden bij klanten of collega-transporteurs, of door een stroomvoorziening te delen met je buren. Je kunt ook kiezen voor batterijopslag, zodat je de netaansluiting optimaal kunt gebruiken en voertuigen oplaadt vanuit de batterij. Zeker in combinatie met zonnepanelen, of zelfs een windturbine, biedt dat mogelijkheden om los van de netaansluiting stappen te zetten.”

Boerenwijsheid

Een van de transportbedrijven die een aantal oplossingen al (gecombineerd) in de praktijk brengt, is Jan Bakker in het Gelderse Hattemerbroek. Ondernemerschap met boerenwijsheid, noemt het bedrijf dat zelf. Vorig jaar liet die onderneming een plein met 20 laadpunten voor elektrische trucks aanleggen op haar terrein.

Onderdeel van dat project is een batterijopslagsysteem van 6 MWh. “Dat is gekoppeld aan ons zonnedak, dat twee voetbalvelden groot is en een piekvermogen heeft van 1,8 mWp”, vertelt manager agrarische zaken en verduurzaming Johan Braad. “Zonder die elementen was een laadplein hier nu niet mogelijk. We hebben een netaansluiting met een gecontracteerd vermogen van slechts 64 kW. Tot 2032 zit het net in onze regio op slot. Met de CO2-reductieopgave die er voor de sector ligt en de toenemende vraag vanuit de markt naar zero-emissietransport kunnen en willen we daar niet op wachten. Samen met HMB Solar Nederland hebben we daarom deze oplossing ontwikkeld, waarmee we onafhankelijk van het net kunnen beschikken over een laadvermogen van 3.000 kW.”

Verantwoorde investering

Het laadplein van Jan Bakker is geleidelijk in gebruik genomen en nu voor 98% operationeel, meldt Johan Braad. “De laatste 2% bestaat uit het finetunen van de software die we voor het laadproces gebruiken. Rond de zomer verwacht ik dat het volledig operationeel is. We hebben er vier snelladers met een maximaal laadvermogen van 300 kW geïnstalleerd en zestien laadpunten met een maximale gedeelde laadsnelheid van 150 kW.”

Elders op het terrein staan ook nog drie eerder geplaatste zogenoemde langzame ‘druppelladers’. “Hiermee kunnen we voorlopig vooruit. Ook als we onze elektrische vloot uitbreiden.” Het bedrijf heeft nu achttien elektrische trucks, vijftien trekkers en drie bakwagens. Daarmee is ruim een kwart van het infra-wagenpark geëlektrificeerd.

“Met het investeren in het plein, de batterij en elektrische vrachtwagens is veel geld gemoeid. Maar omdat onze opdrachtgevers onder meer bereid zijn een hogere prijs te betalen voor zero-emissietransport, we gebruikmaken van subsidies en veel minder vaak duur langs de weg hoeven op te laden, zien we dit als een verantwoorde investering in de toekomst.”

Voortzetten familiebedrijf

Het toekomstbestendig maken van het bedrijf is ook voor Oegema Transport in Dedemsvaart een belangrijke reden om nu te investeren in elektrificatie. Oegema is een familiebedrijf dat geleid wordt door de vierde generatie. De algemeen directeur is Sibbele Oegema. Zijn drie zonen, Sytse, Ynze en Rinke, hebben allemaal de ambitie om de onderneming als zelfstandig bedrijf voort te zetten.

“Sytse en Ynze werken hier al en zijn heel actief met de verdere verduurzaming van Oegema bezig. Dat proces is ruim tien jaar geleden in gang gezet. In 2015 is het eerste zonnedak op een van de gebouwen geplaatst. Daarmee begon onze samenwerking met zonne-energiebedrijf Zonnegilde.”

Inmiddels heeft het bedrijf vier zonnedaken in Dedemsvaart. Het vierde is in september in gebruik genomen. “De installatie van die panelen is gekoppeld aan de aanleg van ons eigen laadplein, dat sinds een jaar operationeel is. Dat plein bestaat uit zes oplaadpunten waarmee trucks met een variabele snelheid, tot 360 kW, geladen kunnen worden. De plaatsing van een batterij met een capaciteit van ruim 3,2 MWh vorig jaar november is het derde onderdeel van dat project, dat we samen met Zonnegilde hebben opgezet.”

Slim samenwerken

Netcongestie was niet reden voor Oegema Transport om voor een laadconstructie met zonnepanelen en een batterij te kiezen. Jacobs: “We hebben de aansluiting op tijd kunnen verzwaren, maar willen bij het verder uitbouwen van onze elektrische ambities niet afhankelijk zijn van de ruimte op het net. We hebben nu elf elektrische vrachtwagens en eind juni zijn dat er veertien. Dat aantal willen we de komende jaren sterk uitbreiden. Dit laadplein, waarbij zonnepanelen, batterij en laadpalen slim met elkaar samenwerken, biedt de mogelijkheid om op te schalen naar een capaciteit van tussen de 25 en 35 trucks, en helpt ons de kennis op te doen, die we goed kunnen gebruiken bij de verdere elektrificatie van onze activiteiten.”

Met het opschalen van een laadplein voor elektrische vrachtwagens is Sligro Food Group momenteel al druk bezig. “Het vorig jaar aangelegde laadplein bij onze bezorgservice in Amsterdam breiden we uit met achttien laadpalen”, zegt manager transport Yvonne Poels. “We verwachten daar medio juni mee klaar te zijn.” De bezorgservice van de horecagroothandel beschikt dan over een plein met 36 laadpalen. Volgens Sligro is het daarmee het grootste laadplein voor elektrische trucks in Nederland.

Smart charging

Die 36 laadpalen zijn nodig om de 51 elektrische vrachtwagens op te laden waarmee Sligro zijn klanten in de Amsterdamse zero-emissie zone wil bevoorraden. Vanwege het overvolle stroomnet in de hoofdstad koos de groothandel eveneens voor een oplossing met zonne-energie en mogelijk batterijopslag. “Op die manier creëren we een dynamisch laadplein waarop we met verschillende snelheden, variërend van 60 tot 180 kW, kunnen laden”, aldus projectmanager energie Erik-Jan Termaten.

“Met een energiemanagementsysteem kunnen we de capaciteit zo efficiënt mogelijk benutten. Met dat systeem zien we hoe vol de accu’s van de trucks zijn en hoeveel stroom zij de volgende dag nodig hebben voor hun routes. Smart charging heet dat. Eind dit jaar zijn alle bestelde elektrische trucks geleverd en gaan we kijken of het nodig is om batterij-opslag toe te voegen.”

Innovatie laadaansluiting

Het opzetten van het laadplein van Sligro had ook nog een innovatie bij elektrische trucks tot gevolg. Yvonne Poels: “De laadaansluiting van elektrische vrachtwagens zat altijd aan de voorkant. Vanwege de beperkte ruimte die wij op het terrein in Amsterdam hebben, betekent dit dat trucks achteruit de laadplek moeten verlaten. Op piekmomenten heb je dan veel achteruitrijdende voertuigen met alle veiligheidsrisico’s van dien. Op ons verzoek heeft Mercedes-Benz daarom een aansluiting aan de achterkant ontwikkeld. Renault heeft dat voorbeeld gevolgd. Van ons elektrisch wagenpark in Amsterdam heeft straks bijna de helft een aansluiting achter. Voor het niet verder kunnen elektrificeren in Amsterdam is helaas nog geen oplossing. Met batterijopslag kan een en ander ondervangen worden, maar om alle zero-emissie zones in Noord-Holland te kunnen bevoorraden met zero-emissie voertuigen, zal toch meer moeten gebeuren.”

Nationale Agenda Laadinfrastructuur

In de werkgroep logistiek van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) wordt daar volgens Rob Aarse aan gewerkt. “Samen met ministeries, netbeheerders en andere belanghebbenden werkt TLN aan de ontwikkeling van een landelijk basisnetwerk voor het opladen van (zwaardere) elektrische vrachtwagens. Zodat transporteurs, in afwachting van een zwaardere aansluiting, in de komende jaren toch elektrische vrachtauto’s kunnen aanschaffen en opladen.”